Ortadoğu’da Sivil Toplum : İmkanlar ve Kısıtlılıklar

 Türkiye’de sivil toplum konusu 1980’lerden itibaren akademik yazında yoğun bir şekilde tartışılırken, bu konu daha çok siyaset bilimi ve sosyoloji gibi alanların gündemindeydi. Konunun uluslararası ilişkiler ve dış politika ile ilgilenenler tarafından çalışılmaya başlanması daha çok 1990’lar sonrasına rastlamaktadır. Ortadoğu’da sivil toplumu hatta onun varlığını tartışmak ise Türkiye’deki akademik camianın pek ilgisini çekmemiş gibi görünüyor. Bu konuda yapılan az sayıdaki çalışmada da genellikle oryantalist bir bakış açısının takip edildiği gözlenmektedir. Bu çalışma Ortadoğu’da sivil toplumun varlığına, imkân ve kısıtlılıklarına bakarken, sivil toplumun tanımına da daha geniş bir pencereden bakmayı tercih etmiştir.

Kitapta “Çekirdek Ortadoğu” diye bilinen, Türkiye, İran ve Mısır ile bunların arasında kalan Arap Yarımadasında yer alan ülkelerdeki sivil toplumun gelişim süreçlerinin incelenmesi amaçlanmıştır. Bu çerçevede bu ülkelerin tarihsel süreçlerinde sivil toplum-devlet ilişkilerinin nasıl geliştiği, eğer mümkünse sivil toplumun o ülkenin dış politikasına olan yaklaşımları da ele alınmıştır. Kuşkusuz aynı coğrafyada yer almalarına rağmen birbirlerinden farklı pek çok özelliğe sahip olan bu ülkelerde toplumsal yapının da bu süreçlere büyük etkisi olmuştur. Bu durum kitaptaki makalelerin tek bir formatta yazılamamasında da etkili olmuştur.

Özellikle Ortadoğu konusunda araştırma yapan öğrenci ve akademisyenlere hitap eden bu çalışma, Ortadoğu’da sivil toplum konusundaki boşluğu doldurmaya katkı sağlayacaktır.

MAKALELER

ORTADOĞU'DA SİVİL TOPLUM İMKÂNI / 3
Neslihan Akbulut ARIKAN

TÜRKİYE'DE SİVİL TOPLUM / 29
Filiz CİCİOĞLU

İRAN'DA SİVİL TOPLUM / 61
Müberra DİNLER

CEZAYİR'DE SİVİL TOPLUMUN GELİŞİMİ VE KONUMU / 109
Ünal TÜYSÜZ

İSRAİL'İN SİYASET VE TOPLUM YAPISINDA SİVİL TOPLUMUN ROLÜ / 139
Haydar ORUÇ

SURİYE'DE SİVİL TOPLUM VEYA SİVİL TOPLUMUN İMKANSIZLIĞI / 185
Ahmet Arda ŞENSOY - Mehmet RAKİPOĞLU

YEMEN'İN DÖNÜŞÜMÜ VE SİVİL TOPLUM / 227
Ülkü ÇİÇEK

KÖRFEZ ARAP ÜLKELERİNDE SİVİL TOPLUM KURULUŞLARI / 267
Mehmet Can PALANCI

IRAK'TA SİVİL TOPLUM KURUMLARININ YAPISAL ÖZELLİKLERİ VE TARİHİ ARKA PLANI / 301
Rumeysa AYVERDİ - Nurbanu BULGUR

FAS SİVİL TOPLUMUNDA TARİHSEL DÖNÜŞÜM / 341
Yeşim BAYRAM

MISIR'DA STK'LARIN TARİHSEL GELİŞİMİ VE KONUMU / 381
Ayşenur HAZAR

NE DEVLETLE NE DEVLETSİZ: LÜBNAN'DA SİVİL TOPLUM MESELESİ / 405
A. Selcan ÖZDEMİRCİ CİNAL

TUNUS'TA VE TÜRKİYE-TUNUS İLİŞKİLERİNDE SİVİL TOPLUMUN ROLÜ / 439
Rumeysa KÖKTAŞ

ÜRDÜN'DE LİBERALLEŞME SÜRECİ VE SİVİL TOPLUM / 467
Cahit ÇELİK

TARİHİ VE SİYASİ PERSPEKTİFTEN FİLİSTİN'DE SİVİL TOPLUM / 495
Mustafa Fatih YAVUZ - Fatma Zehra TOÇOĞLU