Sarkis : Başlangıçta İstanbul 19380-20200

 Metnini Cem İleri’nin kaleme aldığı, Ayşe Orhun Gültekin editörlüğünde hazırlanan, tasarımını Bülent Erkmen’in üstlendiği bu çok katmanlı monografik çalışma Sarkis’in ağırlıklı olarak İstanbul’da ve Türkiye’nin birkaç şehrinde açtığı sergileri ve ürettiği işleri bir araya getiriyor. Kitabın ilk bölümünde Cem İleri’nin baş döndürücü ivmelerle ilerleyen yazısı, Sarkis’in eserindeki otobiyografik unsurların izini sürmenin yanı sıra sanatçının edebiyat, felsefe, müzik vb. alanlarla kurduğu bilinçli veya sezgilere dayalı etkileşimleri derinlemesine irdeliyor. Sarkis’in eserini besleyen kaynaklar, onlara getirdiği yorumlarla zenginleşiyor. İster Paradjanov, Tarkovski, Sevim Burak, Aliye Berger, ister John Cage, Edvard Munch, Johann Sebastian Bach olsun, ister gündelik hayatın içinden bir anlığına kopup Sarkis’in algı uzayına dahil olan en sıradanından bir karşılaşma olsun, Sarkis bütün bu “pırıltılara” elini korkusuzca uzatıp, hiç ayrım yapmadan, bir çocuk merakıyla dokunabiliyor. Kitabın ikinci bölümündeyse, sanatçının doğup büyüdüğü İstanbul’da açtığı sergilerin, ürettiği işlerin 1960’tan bugüne bir dökümü yapılıyor.
1964’ten günümüze Paris’te yaşayan Sarkis’in yeniden İstanbul’da bir sergi açması uzun bir aradan sonra olacaktır. Geri dönüş sergilerinden en çarpıcısı Maçka Sanat Galerisi’nde 1986’da açtığı Çaylak Sokak’tır, bunu 1992’de 19380–19930 takip eder. Kitabın ön ve arka yüzlerine sanatçının ilk defa 1992’de sergilediği, sanat eserlerinin nakliyesinde kullanılan bir kasayı yakarak ürettiği iş yerleşir. 1992 sergisinde bir yüzüne doğum tarihinin sonuna bir sıfır ekleyerek neon harflerle 19380; diğer yüzüne eserin sergilendiği yıl olan 1992’ye (ve sonra 1993’e) sıfır ekleyerek 19920 ve sonra 19930 yazar (sergi Aralık 1992’de açılmış, Ocak 1993’te bitmiştir). Yıllara eklenen sıfırların sanatçıyı ve eserini hayatın ve ölümün ötesine, zamansızlığa taşıdığı eser 2020’de 19380–19920–20200 adını alarak Dirimart’taki UNTITLED sergisinin merkezine ve Sarkis. Başlangıçta, İstanbul 19380-20200 adını alarak kitaba yerleşir.