Siyasal Tarih

İstanbul Bilgi Üniversitesi’nin kurucularından Prof. Dr. Toktamış Ateş, derslerinde sürekli olarak tarih dersinin amacının, günümüzde yaşanmakta olan toplumsal olayların ve değişimlerin anlaşılabilmesinde çok önemli olduğunun üstüne basar ve toplumdaki değişimi gözleyebilmenin tek yolunun “geçmiş”le doğru bir bağ kurmaktan geçtiğini vurgulardı. Ateş, akademik yaşama başlamasından aramızdan ayrıldığı güne kadar vermiş olduğu siyasal tarih derslerinin niteliğini tanımlarken, bu derslerin farklı anlayışlara göre kimi zaman “diplomasi tarihi” kimi zaman “uluslararası ilişkiler” diye adlandırıldığını, konuya ilişkin kimi yapıtların çağdaş anlamda diplomasinin başladığı 16. yüzyıldan başlayıp, günümüze dek uzanan bir çerçeveyi temel aldığına dikkat çekti. Bu nedenle kimi yapıtların “siyasal tarih”e İngiliz Devrimi ile başladıklarını ancak bu konuda bazı çalışmaların da başlangıç olarak Fransız Devrimi’ni seçtiklerini saptayan Ateş, siyasal tarihe ilk adımların Ortaçağ’ın çözülmesi ve aydınlanmayla atılmasının daha doğru bir yöntem olduğunu öne sürer. Osmanlı Devleti’nin kuruluşundan başlayarak, imparatorluğun ekonomik, siyasal ve sosyal yapısını da inceleyen Toktamış Ateş’in yıllardır başka yayınevleri tarafından defalarca basılan bu eserinin İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları tarafından yapılan yeni baskısı, Toktamış Hoca tarafından yeni biçimi için gözden geçirildi. Metin, konuların daha rahat anlaşılması için çerçeve yazılarla zenginleştirildi, en önemlisi çeşitli görsel malzemeyle tarihsel olayların okurun, öğrencinin ufkunda bir anlamda “canlanması” sağlandı.

Siyasal Tarih’in 7. baskısını sunarken, beş yıl önce yitirdiğimiz hocamızı bir kez daha özlemle anıyoruz.

Toktamış Hoca, derslerinde sıklıkla Sir J. R. Seeley’e atfen “siyaset biliminden yoksun tarihin meyvesiz, tarihten yoksun siyaset biliminin de köksüz” olacağına işaret ederdi. Hocaya göre tarihin amacı “dünü göz önüne alarak, bugünü anlayabilmek ve bu sayede yarını denetleyebilmektir”. Yoksa bunun dışında tarih ne “boş zaman değerlendirmesi” ve ne de “entelektüel bir uğraştır.” İlk baskısı 1982 yılında yapılan Siyasal Tarih kitabı kolay okunan keyifli dili, akıcı anlatımı, Avrupa ve Osmanlı siyasi tarihinin karşılaştırmalı ele alınışıyla okurlar için hâlâ kaynak olma özelliğini koruyor. Anlatılan konularla ilgili anekdotlar ve çerçeve yazılarla yalnızca üniversite öğrencileri için değil farklı disiplinlerden okurlara da yeni pencereler açıyor. Aramızdan ayrılışının beşinci yılında Toktamış Hoca, öğrencileri ve okurlarıyla kitapları aracılığıyla buluşmayı sürdürüyor. Prof. Dr. Namık Sinan Turan, İstanbul Üniversitesi

YAZAR HAKKINDA: TOKTAMIŞ ATEŞ 1944 yılında İstanbul’da dünyaya gelen Prof. Dr. Toktamış Ateş, Laleli’de Koca Ragıp Paşa İlkokulu’nu bitirdikten sonra ortaokulu ve lise 1. sınıfı Sankt Georg’da (Avusturya Lisesi) okudu ve ardından Vefa Lisesi’ne geçerek ortaöğrenimini burada tamamladı. 1962’de İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi’ne giren Toktamış Ateş, öğrenciliği sırasında değişik etkinliklerin içinde yer aldı, cemiyet çalışmalarının yanısıra Türkiye Milli Talebe Federasyonu (TMTF) Uluslararası Organizasyonlar Komisyonu üyeliğinde bulundu. 1967’de İktisat Fakültesi Siyaset Bilimi ve Maliye Bölümü’nü bitirdikten sonra, aynı yılın Kasım ayında Siyaset Bilimi Kürsüsü’nde asistan olarak akademik hayatına başladı. Akademik yaşamını burada sürdüren Ateş, 1969 Eylül’ünde “Osmanlı Toplumunun Siyasal Yapısı” başlıklı tezle doktora derecesini aldı. 1974’te siyasal teori alanında “Demokrasi Teorisi” başlıklı tezle doçent, 1982’de ise Türk Devrim Tarihi adlı eseriyle profesör oldu. Bir yıl kadar ABD’de Iowa Üniversitesi ile Almanya’da Berlin ve

Münih Üniversitelerinde ders verdi. Toktamış Ateş, 1996-2001 yılları arasında İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Bölüm Başkanlığı’nı yürüttü. Aynı zamanda İstanbul Bilgi Üniversitesi’nin kurucuları arasında yer alan Ateş, uzun yıllar bu üniversitenin mütevelli heyet üyeliğini yaptı. 1993-2006 yılları arasında Cumhuriyet, 2006-2012 yılları arasında Bugün gazetelerinde köşe yazarlığı yapan Ateş’in çeşitli yayınevlerinden yayınlanmış 37 kitabının yanısıra editörlüğünü yaptığı kitaplar ve çok sayıda makalesi bulunmaktadır. 2013 yılının Ocak ayında aramızdan ayrılmıştır.