Tehlike Suç ve Haklar

İngilizcede 2016’da yayımlanan bu metin Michel Foucault ile Jonathan Simon arasında Ekim 1983’te San Francisco’da yapılan bir konuşma kaydının yazıya dökülmesiyle ortaya çıktı. Foucault Kitaplığı’nın üçüncü kitabı olarak Utku Özmakas’ın çevirisiyle ilk defa Türkçede. Foucault ve Simon, filozofun 1977’de verdiği “19. Yüzyıl Adli Psikiyatrisinde ‘Tehlikeli Kişi’ Kavramına Dair” başlıklı konferansını ele alarak başlıyorlar sohbete ve hukuk sisteminde tehlike, suç, sorumluluk ve haklar üzerine bir tartışmaya geçiyorlar. Bu söyleşi metnine Stuart Elden’in Türkçe baskıya yazdığı kısa önsöz, İngilizce baskıya yazdığı giriş ve Simon’un söyleşiye dair geriye dönük yorumu eşlik ediyor. Bir hukuk sistemi, belli bir anda, belli bir toplumdaki bir güç ilişkisinin, bir kuvvet ilişkisinin ifadesidir, dolayısıyla hukukun herhangi bir şekilde kutsallaştırılmaması gerekir. Gelgelelim haklar ve hukuk tam olarak aynı şey değildir. Her halükârda bir kuruma, bir yasaya, bir hukuk sistemine karşı bu kurumların, yasaların, hukuk sisteminin temelinde olan ya da olduğu varsayılan haklar adına karşı durmanın ya da bunlarla mücadele etmenin önemli olduğunu düşünüyorum.

MICHEL FOUCAULT: 1926’da Poitiers’de doğmuştur. 1946’da Fransa’nın en önemli eğitim kurumlarından École Normale Supérieure’e kabul edilir. Felsefe ve psikoloji okur. 1950’de girdiği Fransız Komünist Partisi’nden 1952’de ayrılır. Bir süre hastanelerde psikolog olarak çalışır. 1953’te Althusser’in yerine École Normale’de felsefe asistanı olur ve psikoloji eğitimine devam eder. Paris Psikoloji Enstitüsü’nden psikopatoloji ve deneysel psikoloji diplomaları alır. Marksist bir bakış açısıyla yazdığı ilk kitabı Maladie mentale et personnalité’dir (1954, Akıl Hastalığı ve Kişilik). Bu kitap, 1962 yılında gözden geçirilerek yeniden basılmış ve adı Maladie Mentale et Psychologie [Akıl Hastalığı ve Psikoloji, Çev. Emre Bayoğlu, Ayrıntı, 2013] olarak değiştirilmiştir. Sonra Georges Dumézil’in tavsiyesiyle İsveç Uppsala’daki Maison de France’a direktör olur. Burada Histoire de la folie à l’âge classique [Deliliğin Tarihi, Ayrıntı Yayınları tarafından yayımlanacak] üzerine çalışmaya başlar ve tamamlayıp Clermont-Ferrand Üniversitesi’nde psikoloji dersleri verdikten sonra felsefe bölümünün başına geçer.