Yöneylem Araştırması

Yöneylem Araştırması; Endüstri Mühendisliği Bölümlerinde Ana Bilim Dalı olarak açılmış olup, kantitatif karar verme tekniklerine dayandırılan alt bilim dallarını kapsamaktadır. Yöneylem Araştırması her ne kadar bir ders olarak lisans programlarında yer almış olsa da; esasen, tam olarak gerçek yaşamı yansıtan bir bakış açısıdır. Gerçek yaşamımızda temel aktivitelerimizden olan; karar verme sürecinin Yöneylem Araştırmasında tanımlı hale geldiğini görebiliriz. Karar durumlarının doğru algılanması, matematiksel bir yöntem ile çözülebilecek modellere dönüştürülmesi ve çözümlenip bazı sistem koşulları için sınanması gibi aşamaları; bir ders disiplininde tanımak; gerçek-yaşamımıza da katkı sağlamaktadır.

Yöneylem Araştırması sürecindeki temel adımlar, insan yaşamında da tekrarlanıp duran bir mantıksal süreçtir. Yaşayarak öğrendiklerimizden yola çıkarak, yeni kararlarımızı vermeye çalışır ve içinde bulunduğumuz koşullarda en iyi sonucu hedefleriz. Bu noktada; geçmişteki hatalar veritabanımızda yerini alıp, değişimin gelişme özelliğinde olmasını olanaklı kılmaktadır. İnsan yaşamında; bilgi teknolojisi ile ortaya çıkan fırsat ve tehditler; elbette iş dünyasındaki karar problemlerini de daha karmaşık hale getirmektedir. Ancak ileri teknolojiyi üretebilme becerisine sahip olan beyin gücü; teknolojik gelişmeyi; zorlu problemlerin hizmetine sunma becerisine de sahiptir.

Kitabın birinci bölümünde; yöneylem araştırmasının temel adımlarını içeren giriş bilgileri verilmektedir. İkinci bölümde; doğrusal modelleri karakterize eden belli başlı örnek yapılar ele alınmıştır. Üçüncü bölüm, grafik çözüm yöntemini ve duyarlılık analizinin ayrıntılarını kapsamaktadır. Dördüncü bölümde simpleks yöntem yer almıştır; beşinci bölümde ise grafik ve simpleks yöntemde karşılaşılan zorluklara değinilmiştir. Altıncı bölümdeki dualite ile ilk beş bölümü tamamlayan bir yapılanma sağlanmıştır. Bölüm yedi ve bölüm sekiz ise doğrusal olan ancak farklı çözüm yöntemleri gerektiren ulaşım ve atama problemlerine ayrılmıştır. Bölüm 9 Şebeke Modelleri’ne aittir.  Şebeke modelleri; deterministik, doğrusal özellik taşıyan sorunları ele almaktadır ve bazıları 0-1 tamsayılı çözüm, bazıları da tamsayılı çözüm gerektirmektedir. Kitapta ele alınan sorunlar genellikle küçük boyutludur, amaç mantıksal çözüm sürecini kavratabilmek olmuştur. Bilgi teknolojisinin olmazsa olmaz desteğinin gerekliliğini tekrar vurgulamak isterim. Bölüm 10 yine tamsayılı modeller için geliştirilmiş olan çözüm yöntemlerine ayrılmıştır. Bölüm 11 ise farklı bir model yapısı olan birden fazla amacı değerlendirme yöntemlerinden Hedef Programlamaya ayrılmıştır. Her bir bölümün sonunda; yukarıda da belirttiğim gibi, mümkün olduğunca farklı karar sorunları için problem çözümleri vardır.

Bilgisayar teknolojisinin hem donanım hem yazılım olarak aklın sınırlarını zorlayan gelişmeler içinde olduğu bu günlerde; kitabımda yer verdiğim her yöntemin hızla ve tartışılmaz doğrulukta çözümlerini gerçekleştiren yazılımlar da mevcuttur. QM, QSB, LINDO, LINGO, TORA, EXCEL SOLVER ve WINQSB; bu yazılımlar arasında sayılabilir. Kitabımın temel hedefi ise; öğrencilerime veya diğer okuyuculara mantıksal çözüm süreci ve yorumlanması hakkında bilgi vererek analitik düşünce yeteneklerini geliştirmektir.